VẤN ĐỀ CÔNG NGHỆ CAO TRONG BÀO CHẾ, CHẾ BIẾN SẢN PHẨM SỨC KHỎE.

Công nghệ cao trong bào chế – chế biến sản phẩm sức khỏe:

Trong ngành dược và thực phẩm chức năng hiện đại, công nghệ cao giữ vai trò quyết định đến chất lượng, độ an toàn và hiệu quả của sản phẩm. Nếu như phương pháp truyền thống thường dựa vào nấu sắc, phơi sấy, ngâm rượu… thì công nghệ hiện nay tập trung vào ba mục tiêu:

Tác dụng nhanh – mạnh:

- Các kỹ thuật nano hóa và vi bao (microencapsulation) giúp phân tử hoạt chất có kích thước siêu nhỏ, dễ dàng thẩm thấu qua niêm mạc tiêu hóa hoặc da, nhờ vậy tăng tốc độ hấp thu.
- Công nghệ tách chiết chọn lọc giúp tăng nồng độ các thành phần có hoạt tính sinh học, làm cho sản phẩm ít cần dùng liều cao nhưng vẫn đạt hiệu quả mạnh.
- Ví dụ: Saponin trong sâm, Curcumin trong nghệ – khi ở dạng nano có sinh khả dụng cao gấp nhiều lần so với dạng thô.

Loại bỏ chất không mong muốn:

- Một số dược liệu thiên nhiên chứa tạp chất, Alkaloid độc hại, hay kim loại nặng từ đất và môi trường.
- Công nghệ sắc ký hiện đại (HPLC, LC-MS, GC-MS) cho phép tách riêng phần hoạt chất cần thiết, loại bỏ các chất gây tác dụng phụ.
- Quá trình chuẩn hóa cao dược liệu (standardized extract) đảm bảo rằng sản phẩm cuối cùng đạt độ tinh khiết, an toàn, giảm thiểu nguy cơ kích ứng, độc tính.

Giữ nguyên hoạt chất công dụng chính:

- Khác với phương pháp phơi sấy, nấu ở nhiệt độ cao dễ làm mất dược tính, công nghệ cao dùng trích ly siêu tới hạn CO₂, công nghệ enzyme, sấy thăng hoa (freeze-drying) giúp bảo toàn cấu trúc phân tử của hoạt chất.
- Nhờ đó, sản phẩm giữ được tính toàn vẹn sinh học, đảm bảo công dụng vốn có của dược liệu.
- Đồng thời, bao gói thông minh (intelligent packaging) giúp ổn định hoạt chất trong suốt quá trình bảo quản, hạn chế oxy hóa, phân hủy bởi ánh sáng hoặc nhiệt độ.

Ý nghĩa thực tiễn:

Người dùng không cần dùng liều quá nhiều như dược liệu thô mà vẫn đạt hiệu quả.
Giảm thiểu tác dụng phụ, an toàn khi sử dụng lâu dài.
Đáp ứng tiêu chuẩn Quốc tế về hiệu quả – an toàn – ổn định, mở ra cơ hội xuất khẩu sản phẩm sức khỏe từ dược liệu Việt Nam.

Nói cách khác, công nghệ cao chính là chìa khóa hiện đại hóa y dược cổ truyền và sản phẩm chăm sóc sức khỏe, đưa dược liệu thiên nhiên từ dạng truyền thống sang dạng khoa học, tiện dụng, và có giá trị kinh tế – y học cao hơn.

Công nghệ cao trong bào chế – chế biến sản phẩm sức khỏe: Dẫn chứng từ Sâm Ngọc Linh và dược liệu Việt Nam:

Trong chiến lược hiện đại hóa Đông dược, công nghệ cao không chỉ là công cụ, mà còn là cầu nối giữa tri thức truyền thống và chuẩn mực khoa học quốc tế. Với Sâm Ngọc Linh – “Quốc bảo dược liệu Việt Nam”, cũng như nhiều cây thuốc quý khác, việc ứng dụng công nghệ cao đã mang lại bước tiến quan trọng.

Sâm Ngọc Linh – từ củ tươi đến cao định chuẩn:

Vấn đề truyền thống: Người dân thường dùng củ sâm Ngọc Linh tươi hoặc ngâm rượu. Tuy nhiên cách này vừa tốn nguyên liệu, vừa khó kiểm soát hàm lượng Saponin, dễ mất dược tính khi bảo quản.
Ứng dụng công nghệ cao:
- Chiết tách chuẩn hóa Saponin bằng phương pháp sắc ký lỏng cao áp (HPLC), loại bỏ tạp chất, chỉ giữ lại nhóm hoạt chất quý (MR2, Rh2, Rg3…).
- Nano hóa Saponin: Giúp tăng sinh khả dụng, hoạt chất thấm nhanh qua niêm mạc, tác dụng mạnh gấp nhiều lần so với dạng bột hoặc rượu ngâm.
- Cao định chuẩn: Y – Dược Bách Phương đang phát triển sản phẩm dựa trên cao định chuẩn sâm Ngọc Linh, từ đó chế ra tân phương dược phẩm có liều lượng chính xác, an toàn, tiện dùng, có thể đăng ký lưu hành Quốc tế.

Đây là minh chứng rõ rệt: từ “cây thuốc quý của núi rừng” → trở thành “sản phẩm khoa học – dược phẩm Quốc tế”.

Dược liệu Việt Nam khác – điển hình ứng dụng công nghệ:

Nghệ vàng (Curcuma longa):
- Truyền thống: dùng bột nghệ pha mật ong, hấp thu kém, dễ gây vàng da, khó uống.
- Hiện đại: Curcumin nano được Y – Dược Bách Phương áp dụng, sinh khả dụng tăng 40 – 60 lần, tác dụng chống viêm, hỗ trợ tiêu hóa rõ rệt.
Cà gai leo (Solanum procumbens):
- Truyền thống: sắc uống, vị đắng, khó dùng lâu dài.
- Công nghệ: chiết xuất chuẩn hóa Glycoalcaloid, loại bỏ độc tính, giữ nhóm hoạt chất hỗ trợ gan, được bào chế thành viên nang, tiện lợi, an toàn.
Mật nhân (Eurycoma longifolia – cây bá bệnh):
- Truyền thống: ngâm rượu, vị đắng gắt, dễ gây kích ứng dạ dày.
- Công nghệ: chiết xuất chuẩn hóa Quassinoid, kết hợp với công nghệ enzyme để giảm vị đắng, giữ tác dụng tăng cường sinh lực, hỗ trợ nội tiết.
Xương cá sấu & khoáng chất tự nhiên:
- Đề tài nghiên cứu của Y – Dược Bách Phương đã chứng minh: cao xương cá sấu + cao mật nhân + magie lactate dihydrate (dạng viên nang cứng 420 mg) có khả năng hỗ trợ tăng mật độ xương, chống thoái hóa…. Công nghệ cao cho phép loại bỏ tạp chất hữu cơ, chỉ giữ khoáng vi lượng và Collagen có lợi.

Ý nghĩa khái quát cho toàn ngành:

Công nghệ cao mang lại:

Hiệu quả điều trị rõ rệt: Dùng liều thấp hơn nhưng tác dụng mạnh hơn.
An toàn: Loại bỏ chất độc, giảm rủi ro khi dùng dài ngày.
Chuẩn hóa quốc tế: Dễ dàng đưa dược liệu Việt Nam ra thị trường toàn cầu.
Giá trị kinh tế: Từ dược liệu thô giá thấp → sản phẩm công nghệ giá trị cao, đóng góp vào xuất khẩu và thương hiệu quốc gia.

MR PLUSZ – Viên bổ dưỡng nam giới chứa sâm Ngọc Linh & dược liệu Việt Nam – đạt chuẩn GMP

Dưỡng tâm DOTA – viên giảm stress, tăng tuần hoàn não, điều hòa giấc ngủ – SP từ dược liệu Việt Nam,

đạt chuẩn GMP

Công nghệ cao chính là nền tảng để Y – Dược Bách Phương thực hiện sứ mệnh Đông dược hiện đại, biến tri thức cổ truyền thành sản phẩm khoa học có chứng cứ. Với Sâm Ngọc Linh và nhiều dược liệu Việt Nam khác, đây là con đường tất yếu để vừa giữ hồn dân tộc, vừa hội nhập với chuẩn mực y dược toàn cầu.

Bảng so sánh: Truyền thống & công nghệ cao trong bào chế Sâm Ngọc Linh & dược liệu Việt Nam:

Tiêu chí	Truyền thống	Công nghệ cao
Nguyên liệu & xử lý	Dùng củ tươi, ngâm rượu, sắc uống, phơi sấy	Chiết xuất chuẩn hóa, loại bỏ tạp chất bằng HPLC, enzyme, CO₂ siêu tới hạn
Hoạt chất	Hàm lượng không ổn định, dễ mất dược tính khi bảo quản	Hoạt chất định chuẩn (Saponin, Curcumin, Glycoalcaloid…), ổn định và đồng nhất
Hiệu quả	Tác dụng chậm, cần liều cao	Tác dụng nhanh, mạnh nhờ nano hóa, vi bao, sinh khả dụng tăng nhiều lần
Độc tính & tác dụng phụ	Khó kiểm soát, có thể tồn dư Alkaloid, kim loại nặng	Đã loại bỏ chất không mong muốn, an toàn khi dùng dài ngày
Dạng bào chế	Ngâm rượu, sắc nước, bột thô – khó uống, khó bảo quản	Viên nang, cao định chuẩn, dung dịch nano, dạng sủi – tiện lợi, dễ dùng
Bảo quản	Dễ hỏng, giảm dược tính theo thời gian	Sấy thăng hoa, bao gói thông minh, giữ nguyên hoạt chất lâu dài
Giá trị kinh tế	Giá trị thấp, tiêu thụ trong nước, khó xuất khẩu	Giá trị cao, đạt tiêu chuẩn quốc tế, có thể thương mại hóa toàn cầu
Ví dụ tiêu biểu	– Sâm Ngọc Linh ngâm rượu

Nghệ vàng dạng bột.
Cà gai leo sắc uống.
Sâm Ngọc Linh cao định chuẩn – nano Saponin.
Nano Curcumin từ nghệ vàng.
Viên nang chuẩn hóa cà gai leo.
….v.v

Điểm nhấn: Công nghệ cao biến “dược liệu thô giá rẻ” thành “sản phẩm khoa học – dược phẩm Quốc tế”, giúp Y – Dược Bách Phương và toàn ngành Đông dược Việt Nam hội nhập toàn cầu.

(KS. Thái Huy Khiêm – Ban công nghệ Viện Y Dược Việt)

.VIMP.