NHẬN THỨC PHỔ THÔNG – KHI “ĐI” KHÓ HƠN “Ở”.
Táo bón kinh niên là tình trạng đi ngoài khó khăn, phân rắn, không thoải mái, số lần đại tiện ít hơn 3 lần mỗi tuần, kéo dài trên 3 tháng, thậm chí nhiều năm. Người bị táo bón kinh niên thường phải rặn nhiều, mất thời gian trong nhà vệ sinh, cảm giác đi chưa hết, bụng ậm ạch, chướng tức, ăn không ngon, ngủ không yên.
Táo bón không chỉ là chuyện “đi cầu không được”, mà là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang rối loạn hệ tiêu hoá, mất cân bằng nhu động ruột, hoặc suy yếu chức năng đào thải. Ở nhiều người lớn tuổi hoặc bệnh nhân mạn tính, táo bón là bạn đồng hành, dai dẳng và gây phiền toái.
GÓC NHÌN ĐÔNG – TÂY Y:
Tây y nhìn nhận:
Táo bón được chia làm các nhóm nguyên nhân:
- Chức năng: ruột chậm nhu động, mất phản xạ đại tiện, rối loạn sàn chậu.
- Thứ phát: do thuốc (Opioid, sắt, thuốc chống trầm cảm…), bệnh lý (suy giáp, tiểu đường, Parkinson, ung thư đại tràng…).
- Thói quen sống: ít chất xơ, uống ít nước, ngồi nhiều, nhịn đi vệ sinh, stress, lối sống ít vận động.
Đông y nhìn nhận: Táo bón là chứng tiện bí, liên quan đến khí huyết, tạng phủ, trong đó:
- Thực nhiệt táo kết: nhiệt tà tích trệ, làm phân khô, khó đẩy ra.
- Khí trệ huyết ứ: khí cơ đình trệ, đại trường mất chức năng vận hành.
- Dương hư khí suy: khí hư không vận được thuỷ cốc, đại tiện khó.
- Huyết hư táo bón: dịch tân ít, dưỡng âm không đủ, làm phân khô.
- Tỳ hư vận hoá kém: ăn uống kém, tiêu hoá đình trệ, gây bí đại tiện.
CÁCH PHÒNG NGỪA – GÓC NHÌN ỨNG DỤNG:
- Chế độ ăn uống hợp lý:
- Tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên cám.
- Uống đủ nước: 1.5 – 2 lít/ ngày, tránh rượu bia, cà phê nhiều.
- Tránh đồ cay, chiên xào, nhiều dầu mỡ.
- Vận động và sinh hoạt:
- Đi bộ, yoga, vận động bụng dưới mỗi ngày.
- Tập phản xạ đi vệ sinh đúng giờ, không nhịn.
- Xoa bụng theo chiều kim đồng hồ mỗi sáng.
- Giữ tâm trí bình an:
- Căng thẳng thần kinh gây co thắt đại tràng và táo bón.
- Thiền định, ngủ đủ, tránh tức giận, lo âu kéo dài.
ĐIỀU TRỊ – PHỐI HỢP ĐÔNG TÂY Y:
Tây y có thể dùng:
- Thuốc nhuận tràng cơ học: chất xơ (Psyllium), Sorbitol, Lactulose.
- Thuốc kích thích nhu động ruột: Bisacodyl, Senna – chỉ dùng ngắn ngày.
- Thuốc bôi trơn phân: dầu khoáng, Glycerin.
- Bổ sung men vi sinh, điều chỉnh hệ vi sinh đường ruột.
- Can thiệp ngoại khoa nếu có nguyên nhân cơ học: tắc ruột, u, hẹp ống hậu môn.
Đông y sử dụng bài thuốc theo thể bệnh:
- Thực nhiệt táo kết: Đại thừa khí thang gia giảm, thanh nhiệt tả hỏa.
- Khí trệ huyết ứ: Bổ khí hoạt huyết, bài thuốc như Bổ trung ích khí + Huyết phủ trục ứ.
- Huyết hư táo bón: Tư âm dưỡng huyết, bài thuốc như Tứ vật thang gia vừng đen.
- Tỳ hư khí suy: Kiện tỳ, ích khí, bài như Sâm linh bạch truật tán gia vị.
- Kết hợp châm cứu huyệt: Thừa sơn, Trường cường, Thiên khu, Túc tam lý.
VAI TRÒ TRUYỀN THÔNG VÀ GIẢNG DẠY:
- Giáo dục cộng đồng:
- Cần truyền thông táo bón là dấu hiệu chứ không phải bệnh nhỏ.
- Dạy trẻ em, người lớn tuổi về vệ sinh đại tiện, ăn uống, vận động đúng cách.
- Giảng dạy học viên y – dược:
- Cần kết hợp kiến thức sinh lý ruột, tạng phủ Đông y, vi sinh vật đường ruột.
- Dạy học viên thực hành nhận diện thể bệnh – phối hợp can thiệp hợp lý.
- Truyền đạt thông điệp nhân văn: “Người thầy thuốc chữa được táo bón mãn tính là người hiểu sâu về thân thể và tâm tính con người.”
- Truyền thông tích hợp tại cơ sở y tế:
- Áp dụng các video hướng dẫn ăn uống – xoa bóp – luyện tập.
- Tổ chức tọa đàm “Hiểu đúng về táo bón”, giúp cộng đồng nhận diện sớm.
Táo bón kinh niên, một chứng nhỏ nhưng gây phiền lớn, ảnh hưởng toàn thân và tinh thần người bệnh. Không thể xem nhẹ và càng không nên điều trị đối phó. Phải nhìn sâu, hiểu rõ căn nguyên – từ tạng phủ đến lối sống, từ cơ thể đến tâm trí, thì mới mong giải quyết gốc rễ, không tái lại.
Đông y và Tây y, nếu biết nương nhau, hỗ trợ nhau, sẽ giúp người bệnh thoát khỏi ách “bí” lâu dài, cả trong thân xác lẫn đời sống tinh thần.
BAN LÂM SÀNG VIỆN Y DƯỢC VIỆT.
Đăng ký tư vấn sức khỏe, khám chữa bệnh Đông Tây y kết hợp tại: https://kcb.yduocbachphuong.com/