Vì sao bệnh Gout dễ tái phát?
Bệnh Gout là một rối loạn chuyển hoá purin dẫn đến tăng acid uric trong máu, từ đó hình thành tinh thể urat lắng đọng ở khớp. Các yếu tố khiến bệnh dễ tái phát:
- Nội sinh: Cơ thể sản xuất quá nhiều acid uric hoặc rối loạn chức năng thận không đào thải được.
- Ngoại sinh: Chế độ ăn giàu đạm, rượu bia, thức ăn nhanh, thói quen ít vận động.
- Cơ chế viêm mạn tính: Tinh thể urat lắng đọng gây phản ứng viêm lặp đi lặp lại, hình thành “ổ viêm tiềm tàng”. Khi có yếu tố khởi phát (uống rượu, ăn nhiều thịt, stress), phản ứng viêm bùng phát thành cơn Gout cấp.
- Tâm lý chủ quan: Bệnh nhân thường giảm hoặc bỏ thuốc khi hết đau, khiến acid uric lại tăng cao, tạo vòng xoắn tái phát.
→ Vì vậy Gout không chỉ là “bệnh của một khớp” mà là hội chứng chuyển hoá – miễn dịch mạn tính, khó dứt điểm nếu không can thiệp toàn diện.
Góc nhìn Đông y hiện đại:
Đông y xếp Gout vào phạm trù “Thống phong”, căn nguyên chủ yếu:
- Thấp – Nhiệt – Đàm – Ứ: Ăn uống thất điều sinh đàm thấp, rượu bia sinh nhiệt, khí huyết ứ trệ, tà khí kết tụ ở khớp.
- Tạng phủ liên quan: Tỳ vận hoá kém sinh thấp, Can chủ cân khi mất điều hoà dễ sinh đau, Thận hư không khí hoá được thuỷ dịch làm ứ urat.
- Tính chất bệnh: Vừa cấp tính (đau dữ dội, sưng nóng đỏ), vừa mạn tính (lắng đọng tophi, khớp biến dạng).
→ Đông y hiện đại nhìn Gout như một sự mất cân bằng nội môi thân – tâm – tạng, trong đó trọng tâm là:
- Thanh nhiệt – lợi thấp – hoạt huyết – thông lạc.
- Bổ Tỳ – ích Thận – sơ Can để duy trì lâu dài.
Tân phương và cơ chế hoạt chất – con đường sinh học:
Khi Đông y kết hợp nghiên cứu dược lý hiện đại, nhiều hoạt chất từ thảo dược được xác định có cơ chế sinh học tương đồng với thuốc Tây y, nhưng an toàn và toàn diện hơn.
Hoạt chất và tác dụng:
- Colchicin tự nhiên (từ tỏi độc, Gloriosa Superba, liều chuẩn hóa): ức chế viêm do tinh thể urat, giảm bám dính bạch cầu trung tính.
- Berberin (từ Hoàng liên, Hoàng bá): Điều hòa chuyển hoá purin, cải thiện chức năng gan – thận, kháng viêm.
- Acid Boswellic (từ Nhũ hương – Boswellia): Ức chế Enzym 5-lipoxygenase, giảm leucotrien gây viêm.
- Flavonoid từ lá trầu không, trà xanh, cần tây: Chống oxy hóa, bảo vệ nội mô, hỗ trợ thải acid uric.
- Polysaccharid từ nấm dược liệu: Điều hòa miễn dịch, giảm viêm mạn tính.
Con đường sinh học liên quan:
- Ức chế xanthine oxidase (XO) → giảm tổng hợp Acid Uric (tương tự Allopurinol, Febuxostat).
- Tăng vận chuyển urat qua URAT1, GLUT9, ABCG2 → tăng thải uric niệu.
- Điều hòa NF-κB, NLRP3 Inflammasome → giảm đáp ứng viêm mạn tính trong khớp.
- Bảo vệ tế bào thận → cải thiện chức năng đào thải acid uric, ngăn suy thận do Gout.
→ Khi chuẩn hóa thành tân phương Đông dược, các hoạt chất này phối hợp vừa nhắm vào ngọn (giảm viêm, giảm uric), vừa điều chỉnh gốc (tạng phủ, chuyển hoá, miễn dịch).
Định hướng điều trị và ngăn ngừa tái phát:
Một mô hình lý tưởng là kết hợp Tây y – Đông y hiện đại – lối sống khoa học:
- Điều trị cấp: Kiểm soát viêm khớp nhanh bằng Colchicin chuẩn hóa hoặc thuốc kháng viêm hiện đại → cắt cơn.
- Điều trị duy trì: Dùng tân phương thảo dược ức chế XO + tăng thải uric + bảo vệ thận.
- Điều chỉnh lối sống:
- Ăn hạn chế thịt đỏ, phủ tạng động vật, rượu bia.
- Uống nhiều nước, tập luyện nhẹ.
- Giữ cân nặng hợp lý, tránh stress.
- Theo dõi định kỳ: Xét nghiệm acid uric, chức năng gan thận, hình ảnh khớp.
Mục tiêu hàn lâm:
- Sinh học phân tử: Tác động vào XO, NLRP3, URAT1, ABCG2 để duy trì cân bằng uric.
- Đông y hiện đại: Bổ Tỳ – ích Thận – sơ Can – hoạt huyết để phòng thấp nhiệt sinh nội.
- Y học cá thể hóa: Điều chỉnh theo cơ địa từng bệnh nhân (thể nhiệt nhiều, thể hàn thấp, thể Thận hư, thể Can uất, …).
Kết luận: Bệnh Gout dễ tái phát vì có cả yếu tố nội sinh – ngoại sinh và cơ chế viêm mạn tính phức tạp. Đông y hiện đại nhìn Gout không chỉ ở mức triệu chứng mà ở mất cân bằng tổng thể, còn tân phương từ thảo dược cung cấp hoạt chất tác động lên con đường sinh học tương tự thuốc Tây nhưng bền vững hơn. Điều trị hiệu quả phải kết hợp đa tầng: Hạ uric – chống viêm – bảo vệ thận – điều chỉnh tạng phủ – lối sống khoa học.
Bảng so sánh: Tây y – Đông y hiện đại – Con đường sinh học trong điều trị Gout:
| Thuốc Tây y / Biện pháp | Hoạt chất – Tân phương Đông y hiện đại | Con đường sinh học / Cơ chế tác động |
| Allopurinol, Febuxostat (ức chế XO) | Berberin (Hoàng liên, Hoàng bá), Flavonoid từ trà xanh, cần tây | Ức chế Enzym Xanthine Oxidase (XO) → giảm sản xuất acid uric |
| Probenecid, Lesinurad (tăng thải uric) | Saponin sâm Ngọc Linh, Flavonoid thực vật, trà xanh | Điều hòa URAT1, GLUT9, ABCG2 → tăng đào thải acid uric qua thận |
| Colchicin tổng hợp (giảm viêm cơn cấp) | Colchicin tự nhiên (Gloriosa Superba), Acid Boswellic (Nhũ hương), Curcumin (Nghệ) | Ức chế viêm do tinh thể urat: ngăn bạch cầu trung tính, ức chế NLRP3 Inflammasome – NF-κB |
| NSAID, Corticoid (giảm đau, kháng viêm) | Acid Boswellic, Flavonoid, Polysaccharid từ nấm, Chiết xuất trầu không | Ức chế 5-lipoxygenase, COX-2, Cytokine IL-1β, TNF-α → giảm viêm mạn tính |
| Thuốc bảo vệ thận (ức chế tiến triển bệnh thận) | Polysaccharid nấm Linh chi, Berberin, Chiết xuất Đan sâm | Bảo vệ tế bào ống thận, chống oxy hóa, điều hòa ROS – Nrf2, cải thiện đào thải Urat |
| Điều chỉnh lối sống (ăn kiêng, uống nhiều nước) | Thanh nhiệt – lợi thấp – bổ Tỳ – ích Thận (Hoàng bá, Trạch tả, Ý dĩ, Ngưu tất) | Hỗ trợ cân bằng nội môi, giảm thấp – nhiệt – ứ trệ, duy trì chuyển hoá ổn định |
Bảng này cho thấy:
- Điểm chung: Cả Tây y và Đông y hiện đại đều nhắm vào 3 hướng chính: Hạ acid uric, chống viêm, bảo vệ thận.
- Điểm riêng: Tây y tác động nhanh, mạnh, trực tiếp nhưng dễ có tác dụng phụ; Đông y hiện đại nhờ tân phương tác động đa cơ chế, điều chỉnh gốc – ngọn, ít độc tính, duy trì lâu dài.
- Ý nghĩa hàn lâm: Khi phối hợp, ta có thể xây dựng phác đồ cá thể hóa – kết hợp, vừa cắt cơn nhanh, vừa phòng tái phát bền vững.
BAN LÂM SÀNG VIỆN Y DƯỢC VIỆT.
Đăng ký tư vấn sức khỏe, khám chữa bệnh Đông Tây y kết hợp tại: https://kcb.yduocbachphuong.com/