Từ khoa học phổ thông đến tiếp cận hàn lâm trong phòng ngừa, lối sống và chăm sóc sức khỏe tim mạch.
NHẬN THỨC VỀ NGUY CƠ TIM MẠCH:
1. Theo Y học hiện đại (Tây y):
Nguy cơ tim mạch là thuật ngữ đề cập đến khả năng một người sẽ gặp các biến cố tim mạch nghiêm trọng trong tương lai gần hoặc xa như: nhồi máu cơ tim, đột quỵ, bệnh mạch vành, suy tim… Các yếu tố nguy cơ đã được xác định rõ ràng qua hàng loạt nghiên cứu dịch tễ học và lâm sàng lớn như Framingham, SCORE, ASCVD, bao gồm:
- Yếu tố không thể thay đổi: tuổi, giới, di truyền, tiền sử gia đình mắc bệnh tim sớm.
- Yếu tố thay đổi được: tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, đái tháo đường, hút thuốc lá, béo phì, lười vận động, stress, chế độ ăn không lành mạnh.
Ngoài ra, một số chỉ số sinh học mới đang được nghiên cứu và sử dụng như: CRP hs (C-reactive protein độ nhạy cao), homocysteine, lipoprotein(a), chỉ số mỡ gan (Fatty Liver Index), độ vôi hóa động mạch vành (Coronary Calcium Score).
2. Theo Y học cổ truyền (Đông y):
Trong Đông y, khái niệm “bệnh tim mạch” không tồn tại dưới dạng hiện đại mà được hiểu qua các chứng như:
- Tâm thống (đau vùng tim, tương ứng với đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim),
- Tâm quý, chính xung (hồi hộp, đánh trống ngực, loạn nhịp),
- Trúng phong (đột quỵ),
- Thuỷ thũng do tâm dương hư (suy tim gây phù),
- Và các hội chứng liên quan đến Khí huyết bất túc, Đàm trọc, Huyết ứ, Can khí uất kết, Thận tinh hư suy…
Đông y không xác định nguy cơ bằng chỉ số cụ thể như Tây y, mà qua tứ chẩn (vọng – văn – vấn – thiết) và lý luận biện chứng. Nguy cơ xuất hiện bệnh tim mạch thường được cảnh báo sớm qua các biểu hiện như:
- Sắc mặt ám trệ, môi tím, lưỡi đỏ tối, có điểm ứ huyết;
- Dễ hồi hộp, mất ngủ, hay lo âu;
- Mạch tế sác, huyền hoạt, hoặc trầm trì.
NGĂN NGỪA: ĐỒNG HÀNH GIỮA Y HỌC HIỆN ĐẠI VÀ CỔ TRUYỀN:
1. Ngăn ngừa theo Tây y:
Tây y chia phòng ngừa tim mạch thành ba cấp độ:
- Phòng ngừa cấp 1: dành cho người chưa có biểu hiện bệnh nhưng có yếu tố nguy cơ. Tập trung kiểm soát huyết áp, lipid, đường huyết, lối sống.
- Phòng ngừa cấp 2: dành cho người đã có bệnh lý tim mạch (VD: nhồi máu cơ tim, đột quỵ), cần điều trị duy trì, ngăn tái phát.
- Phòng ngừa cấp 3: phục hồi chức năng tim mạch, nâng cao chất lượng sống ở người suy tim, bệnh mạch vành mạn.
2. Ngăn ngừa theo Đông y:
Phòng bệnh trong Đông y gồm: trị vị bệnh – chữa khi bệnh chưa phát, và dưỡng sinh – điều hoà khí huyết, tạng phủ.
- Trị vị bệnh: phát hiện sớm các biểu hiện lệch lạc của cơ thể như mệt mỏi, hồi hộp, khó ngủ, tê bì chi, ngực tức… để lập phương điều chỉnh.
- Dưỡng sinh: khí công, xoa bóp, thiền, dưỡng tâm, điều hòa cảm xúc, giúp Can thư, Tâm an, Thận cố.
Đặc biệt, Đông y có các bài thuốc truyền thống giúp bổ tâm, hành khí hoạt huyết, dưỡng âm phù dương – phù hợp phòng ngừa các rối loạn tim mạch mạn tính.
LỐI SỐNG: CẦU NỐI GIỮA TRI THỨC VÀ THỰC HÀNH:
1. Dinh dưỡng – nền tảng sinh học:
Tây y:
- Giảm muối (< 5g/ ngày), giảm đường và chất béo bão hòa;
- Tăng rau xanh, cá béo, hạt, ngũ cốc nguyên cám;
- Hạn chế rượu, không hút thuốc, uống đủ nước.
Đông y:
- Chú trọng ẩm thực dưỡng sinh: ăn thanh đạm, theo mùa;
- Tránh thức ăn “nhiệt” (chiên, nướng, cay nóng) nếu có biểu hiện Can nhiệt, Tâm hỏa vượng;
- Dùng các món thuốc – món ăn như cháo tâm sen, canh củ sen – đậu đỏ, chè đậu đen, nước ép nụ vối, nước lá sen, v.v…
2. Vận động – cân bằng âm dương:
Tây y khuyến cáo tập aerobic ít nhất 150 phút/ tuần (như đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe).
Đông y đề cao việc luyện khí – dẫn thần – dưỡng hình. Các môn như Thái Cực quyền, Dịch Cân Kinh, Khí công, Yoga cổ truyền… có tác dụng làm mềm mạch máu, điều hoà khí huyết, an thần.
3. Giấc ngủ và quản lý stress:
- Tây y xác định giấc ngủ ngắn hoặc kéo dài bất thường đều liên quan đến nguy cơ tim mạch.
- Đông y xem giấc ngủ là biểu hiện của Tâm an, Can điều, Thận vững. Nếu “Tâm bất túc”, sẽ sinh mộng nhiều, tim hồi hộp; nếu “Can dương thịnh” thì ngủ không sâu, dễ giật mình.
Giải pháp: ngủ trước 23h, tắt thiết bị điện tử, dùng thảo dược như tâm sen, hoa nhài, lá vông, hoặc các bài thuốc Đông y gia giảm theo chứng.
THAM VẤN BÁC SĨ: CHÌA KHÓA KẾT NỐI TRI THỨC CÁ NHÂN VÀ HỆ THỐNG:
1. Khám định kỳ – vũ khí chống lại “kẻ giết người thầm lặng”:
Nhiều bệnh lý tim mạch khởi phát âm thầm, không triệu chứng trong thời gian dài, khiến việc phát hiện và điều trị trễ gây hậu quả nghiêm trọng. Do đó, khám sức khỏe định kỳ – đặc biệt là tầm soát nguy cơ tim mạch có hệ thống – trở thành chìa khóa bảo vệ chủ động.
Tại các trung tâm y khoa hiện đại, việc tầm soát tim mạch được cá nhân hóa theo tuổi, tiền sử gia đình, lối sống và chỉ số sinh học. Các nội dung thường bao gồm:
- Đo huyết áp – đánh giá biến thiên nhịp tim.
- Xét nghiệm máu: lipid máu (cholesterol toàn phần, LDL, HDL, Triglyceride), đường huyết, men gan, CRP-hs (chỉ dấu viêm mạch), homocysteine, HbA1c.
- Đo chỉ số BMI, vòng bụng, chỉ số mỡ tạng (VAT).
- Siêu âm tim – mạch, điện tim gắng sức.
- Đo ABI (chỉ số cổ chân – cánh tay), chẩn đoán sớm bệnh mạch máu ngoại biên.
- Đo độ vôi hóa mạch vành (nếu nguy cơ cao).
- Tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa tim mạch và dinh dưỡng học.
2. Tầm soát nguy cơ tim mạch tại Phòng khám VIP – VIMP Y Dược Bách Phương:
Tại Phòng khám VIP – VIMP Y Dược Bách Phương, hoạt động tầm soát tim mạch không chỉ mang tính kỹ thuật hiện đại mà còn lồng ghép trong tiếp cận Đông – Tây y tích hợp, nhằm cung cấp một góc nhìn toàn diện về sức khỏe tim mạch và thể trạng cá nhân hóa.
Các gói tầm soát tại đây bao gồm:
🔹 Tầm soát chuẩn Tây y – theo mô hình nguy cơ ASCVD:
→ Ứng dụng thuật toán quốc tế (Framingham/ ASCVD) để dự báo nguy cơ tim mạch 10 năm.
→ Đánh giá dấu ấn sinh học viêm mạch máu – CRP-hs, homocysteine, chỉ số mỡ gan.
→ Xét nghiệm chuyên sâu chức năng nội mô mạch, kiểm tra gan nhiễm mỡ, biến chứng đái tháo đường.
🔹 Đánh giá Đông y – qua Tứ chẩn & Lý luận biện chứng:
→ Khám theo học thuyết Tâm – Can – Tỳ – Phế – Thận, xem xét âm dương – khí huyết – tạng phủ.
→ Lập hồ sơ thể chất và thể tạng (hư – thực – hàn – nhiệt – biểu – lý).
→ Lập kế hoạch dưỡng sinh, thuốc thang phù hợp từng người.
🔹 Phân tích chỉ số lối sống & hành vi sức khỏe:
→ Đo stress sinh lý qua HRV (Heart Rate Variability) – phân tích nhịp tim và mức hồi phục thần kinh thực vật.
→ Đánh giá giấc ngủ, chất lượng nghỉ ngơi, chỉ số kháng Insulin và tình trạng rối loạn chuyển hóa.
🔹 Hội chẩn song song Đông – Tây y:
→ Bác sĩ chuyên khoa Tim mạch phối hợp cùng Bác sĩ Y học cổ truyền để đưa ra phác đồ tích hợp.
→ Có thể sử dụng thuốc thảo dược (hành khí, hoạt huyết, bổ tâm) song hành với thuốc Tây (Statin, hạ áp) nếu có chỉ định.
Lợi ích của mô hình này:
✅ Phát hiện sớm nguy cơ trước khi có tổn thương thực thể.
✅ Tư vấn lối sống không chỉ dựa vào xét nghiệm, mà theo thể tạng và hành vi cụ thể.
✅ Cá nhân hóa hoàn toàn kế hoạch điều trị và phòng ngừa.
3. Hướng tiếp cận kết hợp – y học tích hợp trong hành động:
Tại VIMP, mô hình chăm sóc tim mạch được xây dựng theo hướng “Y học Tích hợp” – nơi người bệnh là trung tâm, còn Đông và Tây y là hai cánh tay tiếp sức.
- Tây y phát hiện và kiểm soát nguy cơ bằng hệ thống dữ liệu và chỉ số sinh học.
- Đông y điều hòa toàn thể, giúp ngăn ngừa diễn tiến từ căn nguyên tạng phủ và lối sống.
Y học tích hợp tại Phòng khám VIP – VIMP Y Dược Bách Phương không chỉ mang tính kỹ thuật mà còn đề cao trí tuệ y học bản địa kết hợp với chuẩn mực quốc tế, giúp người bệnh được nhìn nhận vừa bằng ống kính lâm sàng vừa bằng con mắt nhân văn của Y học cổ truyền.
TỪ PHỔ THÔNG ĐẾN HÀN LÂM – MỘT CÁCH TIẾP CẬN HỢP NHẤT:
|
Mức độ |
Nội dung |
Phổ thông |
Trung cấp |
Hàn lâm |
| Nhận thức | Biết các yếu tố nguy cơ | Biết nguyên nhân | Hiểu cơ chế bệnh sinh (xơ vữa, viêm nội mô) | Biết sinh học phân tử, gen liên quan |
| Phòng ngừa | Ăn uống – vận động | Điều chỉnh theo tuổi – tạng | Dùng công cụ đánh giá nguy cơ, phối hợp Tây – Đông y | |
| Lối sống | Ngủ sớm – ăn thanh đạm | Quản lý cảm xúc – thiền – khí công | Ứng dụng khoa học hành vi – tâm lý học tích cực | |
| Tham vấn | Khám sức khỏe định kỳ | Gặp bác sĩ chuyên khoa | Hội chẩn đa ngành – cá nhân hoá theo chỉ số sinh học |
Nguy cơ tim mạch không phải là số phận mà là biến số – có thể can thiệp được từ nhiều hướng. Việc hiểu đúng, phòng ngừa hiệu quả và sống lành mạnh chính là bảo hiểm tốt nhất cho trái tim.
Khi Đông y và Tây y cùng hội tụ – với điểm giao là con người cụ thể – thì sức khỏe tim mạch sẽ không còn là điều khó nắm bắt mà trở thành kết quả của lối sống thông minh, của tri thức cá nhân hóa và sự đồng hành y học tích hợp.
BAN LÂM SÀNG VIỆN Y DƯỢC VIỆT.
Đăng ký tư vấn sức khỏe, khám chữa bệnh Đông Tây y kết hợp tại: https://kcb.yduocbachphuong.com/