Giai đoạn 1: ĐÓN NHẬN BỆNH NHÂN VỚI TẤT CẢ SỰ TÔN TRỌNG:
- Lắng nghe kỹ lưỡng: Không ngắt lời bệnh nhân, để họ kể hết quá trình điều trị trước đây, thất vọng, hy vọng, sợ hãi – tất cả đều là dữ kiện quý giá.
- Ghi nhận đầy đủ: Tổng hợp sổ khám, toa thuốc, phim chụp, kết quả xét nghiệm cũ – kể cả các liệu pháp dân gian, mẹo vặt đã thử.
- Không phán xét: Mọi lựa chọn trước đây đều là sự cố gắng. Việc của thầy thuốc là mở ra con đường mới, không phải dập tắt niềm tin cũ.
Giai đoạn 2: ĐÁNH GIÁ TOÀN DIỆN – TÂY Y & ĐÔNG Y:
- Tây y:
- Cận lâm sàng lại khi cần thiết: Đánh giá mức độ tổn thương hiện tại (CT, MRI, nội soi, xét nghiệm máu – nước tiểu – hormon – miễn dịch…).
- Phân tích logic y học hiện đại: Bệnh học theo cơ quan, hệ thống, phân tầng mức độ mạn tính, biến chứng, đáp ứng điều trị.
- Đông y:
- Vọng – văn – vấn – thiết đầy đủ: Mạch lý, sắc mặt, lưỡi, mùi, giấc ngủ, ăn uống, cảm xúc, khí huyết, tạng phủ.
- Biện chứng luận trị: Phân tích tạng phủ liên hệ (Tâm – Can – Tỳ – Phế – Thận), ngũ hành – khí hóa, hư – thực, hàn – nhiệt.
- Tâm thể học (tâm lý học – tâm bệnh học):
- Bệnh nhân mạn tính lâu năm thường có rối nhiễu cảm xúc tiềm ẩn như lo âu, trầm cảm, chối bỏ bệnh, mất hy vọng sống.
- Phải đồng hành tinh thần, không chỉ “chữa cái đau”, mà còn “nâng đỡ cái đau đớn chịu đựng lâu dài”.
Giai đoạn 3: PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ CÁ THỂ HÓA:
- Xác định mục tiêu thực tế:
- Không vội hứa hẹn “chữa khỏi hoàn toàn”.
- Chia nhỏ mục tiêu: giảm triệu chứng, phục hồi chức năng, giảm thuốc tây, nâng chất lượng sống.
- Điều trị kết hợp Đông – Tây y:
- Tây y: Giữ lại những thuốc thực sự cần thiết, đúng chỉ định, đúng thời điểm (nhất là kiểm soát biến chứng).
- Đông y: Dùng thang thuốc/ hoàn/ tán/ cao với nguyên tắc bổ chính – khu tà, gia giảm theo giai đoạn tiến triển.
- Các liệu pháp hỗ trợ:
- Châm cứu – xoa bóp bấm huyệt – thủy châm – cấy chỉ – dưỡng sinh khí công – thiền – thực dưỡng.
- Áp dụng theo từng tuần điều trị, phối hợp nhịp nhàng, tránh quá tải.
- Can thiệp lối sống:
- Hướng dẫn từng bước về ngủ – ăn – vận động – kiểm soát stress – mối quan hệ xã hội.
- Không gượng ép, không giáo điều, mà giải thích để bệnh nhân thấy giá trị của thay đổi.
Giai đoạn 4: TƯ VẤN & ĐỒNG HÀNH LÂU DÀI:
- Minh bạch và trung thực:
- Nói rõ: điều trị bệnh mạn tính cần thời gian, có thể có giai đoạn dao động, nhưng nếu kiên trì – có thể đạt được kết quả ổn định.
- Định kỳ tái khám theo chu kỳ có chủ đích:
- Mỗi 2 tuần/ lần trong giai đoạn đầu – sau đó giãn ra khi bệnh ổn định.
- Tái đánh giá lâm sàng và cận lâm sàng định kỳ để điều chỉnh thuốc.
- Ghi nhận tiến triển rõ ràng:
- Ghi sổ theo dõi triệu chứng: giấc ngủ, đau, tiêu hóa, cảm xúc, công việc, sinh hoạt.
- Cung cấp biểu đồ theo dõi để bệnh nhân cùng thấy sự thay đổi.
- Tư vấn gia đình (nếu cần):
- Đối với bệnh khó, có thể cần sự phối hợp chăm sóc từ người thân.
- Hướng dẫn người nhà về tinh thần, dinh dưỡng, hỗ trợ phục hồi.
Giai đoạn 5: ĐIỂM TỰA TÂM LINH & NHÂN SINH QUAN:
- Với một số bệnh nhân, khi niềm tin y học lung lay, cần một điểm tựa tinh thần nhân văn:
- Triết lý sống, thiền, đạo Phật, đức tin hoặc những giá trị văn hóa bản địa.
- Tạo không gian chữa lành tổng thể, nơi bệnh nhân được nhìn nhận là con người, không chỉ là một “ca bệnh”.
GIAI ĐOẠN 6: LÀM VIỆC VỚI BỆNH NHÂN DÀI HẠN – NHƯ MỘT NGƯỜI BẠN TIN CẬY:
- Giải mã “tâm lý người bệnh lâu năm”:
- Không còn tin ai hoàn toàn.
- Đã thử quá nhiều nơi, từng bị từ chối, từng hy vọng rồi thất vọng.
- Có thể phản ứng cực đoan: nghi ngờ hoặc lệ thuộc.
Vì vậy, vai trò của bác sĩ lúc này không phải là “người ra lệnh”, mà là người mở lối.
“Tôi không chữa thay anh/ chị. Tôi đi cùng, để chính cơ thể anh/ chị dần được phục hồi trong điều kiện tốt nhất.”
- Kỹ năng truyền đạt phác đồ một cách nhân văn:
- Luôn dùng ngôn ngữ phổ thông, diễn giải rõ:
- Vì sao chọn thang thuốc này?
- Vì sao kết hợp tây y lúc này?
- Tại sao cần châm cứu?
- Bao lâu sẽ đánh giá lại?
- Điều gì sẽ báo hiệu cần thay đổi chiến lược?
- Ví dụ: “Trong 10 ngày đầu, ta sẽ uống thuốc bổ khí kiện tỳ để cơ thể có sức mà đáp ứng điều trị. Mạch hiện nay yếu, tỳ vị hư, nếu vội đẩy tà thì chính khí không chịu được. Ta nuôi khí trước, rồi mới đến tấn công.”
Cách trình bày này giúp bệnh nhân hiểu tính logic y học cổ truyền hiện đại, không còn nghĩ “đông y là uống đại cho biết”.
- Ứng dụng hệ thống hỗ trợ tại VIMP – Y Dược Bách Phương.
Bác sĩ phụ trách hồ sơ cá thể hóa:
- Mỗi bệnh nhân lâu năm có một bác sĩ đồng hành chính thức.
- Cập nhật lộ trình, liên lạc qua điện thoại/ y tế số nếu cần.
Trợ lý sức khỏe – chăm sóc tinh thần:
- Điều dưỡng có chuyên môn hoặc trợ lý bác sĩ được huấn luyện kỹ năng giao tiếp – tâm lý.
- Hỏi thăm giấc ngủ, ăn uống, tâm trạng – đặc biệt với người lớn tuổi, đơn thân hoặc đang tuyệt vọng.
Hệ thống đánh giá định kỳ đa chiều:
- Tái khám không chỉ là “CLS – nghe – bắt mạch – cho thuốc lại”.
- Mỗi tháng/ lần, có bảng câu hỏi về chất lượng sống (QoL), đau, tiêu hóa, tinh thần, năng lực vận động, v.v…
Dữ liệu này sẽ được phân tích bằng phần mềm nội bộ để điều chỉnh điều trị.
GIAI ĐOẠN 7: PHỤC HỒI & TÁI TẠO – CHƯƠNG MỚI CỦA HÀNH TRÌNH:
- Giai đoạn “dưỡng” sau điều trị chính:
- Sau khi giảm triệu chứng, cần chuyển sang giai đoạn phục hồi sâu:
- Dưỡng huyết, dưỡng âm/ dương.
- Kiện Tỳ – bổ Thận – sơ Can – điều Tâm.
“Bệnh đã thoái, nhưng chính khí chưa mạnh. Lúc này, uống thuốc là để không bệnh lại – chứ không phải chờ đau mới uống.”
- Hướng dẫn bệnh nhân trở lại cuộc sống năng động:
- Phục hồi chức năng (nếu có tổn thương vận động).
- Gợi ý thể dục phù hợp, công việc nhẹ nhàng, thiền tĩnh – khí công.
- Tái hòa nhập xã hội một cách có ý nghĩa: gặp bạn bè, làm vườn, viết nhật ký, chăm cháu…
- Ghi chép – tổng kết hồ sơ để nâng cao y học:
- Mỗi hồ sơ bệnh nhân lâu năm thành công là một ca lâm sàng có giá trị cho đào tạo nội bộ.
- Ghi nhận quá trình tiến triển, các lần điều chỉnh thuốc, những điểm then chốt thay đổi cục diện.
Có thể dùng để chia sẻ trong các buổi hội thảo nội viện, hoặc viết thành case report cho tài liệu khoa học kết hợp Đông – Tây y.
TỔNG KẾT TƯ DUY ĐIỀU TRỊ:
“Chữa một bệnh khó, không phải chỉ chữa một tạng, một triệu chứng – mà là chữa một con người đã mòn mỏi vì hành trình dài mù mờ. Phương pháp có thể khác nhau, nhưng tâm thế tiếp cận bằng Y Tâm và Y Đạo luôn cần đồng hành.”
TÓM TẮT TINH THẦN LỘ TRÌNH
- Tôn trọng lịch sử bệnh lý, như một hành trình của lòng kiên trì.
- Phối hợp toàn diện Đông – Tây – tâm thể – xã hội.
- Xây dựng lòng tin không bằng lời hứa, mà bằng từng bước nhỏ có thật.
- Chữa bệnh bằng Y lý, Dưỡng người bằng Y tâm, Đồng hành bằng Y đạo.
BAN LÂM SÀNG VIỆN Y DƯỢC VIỆT.