KHỐNG CHẾ ĐAU LƯNG

Đến một thời điểm nào đó trong đời, khả năng cao là bạn sẽ bị đau lưng: Bốn trong số năm người bị. Đau nhức, cứng khớp, co thắt cơ và khó khăn khi giải quyết các công việc nhỏ hoặc lớn có thể làm bạn chậm lại đáng kể.

Mặc dù nguyên nhân hiếm khi đe dọa đến tính mạng, nhưng cơn đau có thể gây suy nhược. Nếu đau lưng tái phát hoặc mạn tính – tức là kéo dài hơn 12 tuần – thì việc tìm kiếm sự chăm sóc tốt là điều cần thiết.

Bằng chứng khoa học cho các phương pháp điều trị khác nhau không phải lúc nào cũng rõ ràng, nhưng sau đây là năm bước bạn có thể thực hiện để có được kết quả tốt nhất:

• Chẩn đoán chính xác tình trạng đau lưng của bạn.Việc này đòi hỏi phải khám lâm sàng và có thể cần chụp X-quang, chụp MRI hoặc chụp CT. Xét nghiệm máu và kiểm tra thần kinh cũng có thể được khuyến nghị. Chẩn đoán chính xác cho phép bạn lựa chọn giữa các phương án điều trị đã được chứng minh là hiệu quả nhất cho vấn đề đau lưng cụ thể của bạn.
• Hãy tìm một chuyên gia y tế giàu kinh nghiệm, được chứng nhận và được giới thiệu tốt, người hiểu rõ loại vấn đề về lưng của bạn. Ví dụ, điều này có thể có nghĩa là một bác sĩ Đông Tây y kết hợp được cấp phép, nhà vật lý trị liệu được cấp phép, một bác sĩ vật lý trị liệu chuyên về y học vật lý và phục hồi chức năng, hoặc một bác sĩ thần kinh hoặc bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình được hội đồng chứng nhận.
• Hãy chủ động tham gia vào quá trình chăm sóc sức khỏe của bạn. Việc cùng nhau đưa ra quyết định trong chăm sóc sức khỏe có nghĩa là hiểu rõ những rủi ro và lợi ích của từng phương pháp điều trị mà bạn đang cân nhắc. Hãy chắc chắn hỏi về tất cả các lựa chọn của bạn – và điều gì sẽ xảy ra nếu bạn quyết định không điều trị vấn đề.
• Trước tiên, hãy tìm hiểu các liệu pháp không dùng thuốc, chẳng hạn như vật lý trị liệu, tập thể dục và các bài tập kết hợp tâm trí và cơ thể như yoga hoặc thái cực quyền. Những phương pháp này thường hiệu quả, ít rủi ro hơn so với thuốc hoặc phẫu thuật, và có thể giúp bạn xây dựng khả năng phục hồi lâu dài chống lại chứng đau lưng.
• Đừng ngại yêu cầu ý kiến thứ hai nếu bác sĩ lâm sàng của bạn đề xuất một phương pháp điều trị xâm lấn, thử nghiệm hoặc rất tốn kém. Các bác sĩ thường hoan nghênh sự tham gia đầy đủ của bạn vào các quyết định chăm sóc sức khỏe và nên ủng hộ yêu cầu ý kiến thứ hai của bạn nếu bạn cảm thấy do dự về một lựa chọn cụ thể.

 

Điều trị và ngăn ngừa đau lưng dai dẳng hoặc tái phát:

Phương pháp điều trị cụ thể tùy thuộc vào chẩn đoán của bạn. Tuy nhiên, nhiều người thấy giảm đau lưng mạn tính hoặc tái phát đáng kể khi sử dụng một hoặc nhiều phương pháp không xâm lấn sau:

• Vật lý trị liệu: bao gồm các bài tập có giám sát thường là phương pháp điều trị đầu tay. Mục tiêu là giúp tăng cường sức mạnh cho các cơ hỗ trợ cột sống, cải thiện độ linh hoạt và cải thiện tư thế.
• Các bài tập thể chất và tinh thần như yoga, thái cực quyền và giảm căng thẳng dựa trên chánh niệm: cũng có thể giúp giảm đau và cải thiện khả năng hoạt động, đặc biệt khi kết hợp với các liệu pháp khác. Những lựa chọn này nhìn chung an toàn, ít tác dụng phụ và giúp mọi người chủ động hơn trong quá trình hồi phục.
• Thuốc, chẳng hạn như NSAID, thuốc giãn cơ và thuốc giảm đau thần kinh. Thuốc thường được kết hợp với vật lý trị liệu hoặc các phương pháp trị liệu tâm – thân.
• Các yếu tố lối sống: đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát đau lưng. Trên thực tế, chúng có thể giúp bạn giảm bớt sự phụ thuộc vào thuốc men, đồng thời kiểm soát tốt hơn các triệu chứng. Duy trì hoạt động thể chất, tránh ngồi lâu, duy trì cân nặng hợp lý và thực hành các kỹ thuật giảm căng thẳng có thể giúp giảm các đợt bùng phát và ngăn ngừa khuyết tật lâu dài. Bằng chứng cho thấy những người tham gia hoạt động thường xuyên và thực hiện những thay đổi tích cực như vậy có xu hướng đạt được kết quả tốt hơn so với những người chỉ dựa vào thuốc men hoặc các phương pháp điều trị thụ động như nghỉ ngơi hoặc mát – xa.

 

Kiểm soát đau lưng có thể là một thách thức, nhưng việc chủ động và tiếp cận dựa trên hiểu biết sẽ giúp bạn đạt được hiệu quả giảm đau lâu dài tốt nhất. Bằng cách tìm kiếm chẩn đoán đúng, hợp tác chặt chẽ với các chuyên gia y tế giàu kinh nghiệm, áp dụng các phương pháp điều trị dựa trên bằng chứng và lối sống lành mạnh, bạn có thể giảm đau, cải thiện chức năng và lấy lại chất lượng cuộc sống.

Hãy nhớ rằng, bạn không cần phải tự mình vượt qua hành trình này – luôn có sự hỗ trợ và các giải pháp hiệu quả giúp bạn tự tin tiến về phía trước. Với các công cụ và tư duy phù hợp, sự giảm đau lâu dài hoàn toàn nằm trong tầm tay.

 

ĐAU LƯNG – TIẾP CẬN ĐÔNG TÂY Y KẾT HỢP:

Tại sao đau lưng lại phổ biến đến vậy?

Đau lưng là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến con người phải nghỉ làm, đi khám hoặc giảm chất lượng cuộc sống. Có nhiều lý do khiến đau lưng trở thành bệnh lý phổ biến:

• Cấu trúc phức tạp: Cột sống lưng gồm xương, khớp, đĩa đệm, dây chằng, cơ và hệ thần kinh. Bất kỳ thành phần nào bị tổn thương đều có thể gây đau.
• Tư thế sinh hoạt hiện đại: Ngồi lâu trước máy tính, cúi gập lưng khi dùng điện thoại, mang vác sai tư thế dễ gây thoái hóa hoặc chấn thương vi thể.
• Áp lực công việc và stress: Tâm lý căng thẳng kéo dài có thể làm co cứng cơ vùng lưng, gây đau mạn tính.
• Quá trình lão hóa: Tuổi càng cao, đĩa đệm mất nước, khớp thoái hóa, dây chằng kém đàn hồi, nguy cơ đau lưng càng lớn.
• Trong Đông y: Cột sống lưng gắn với tạng Thận và khí huyết toàn thân. “Thận chủ cốt”, Thận suy yếu làm xương khớp lưng dễ tổn thương, do đó người cao tuổi hoặc người suy nhược thường bị đau lưng nhiều hơn.

 

Những yếu tố nào khiến bạn có nguy cơ bị đau lưng?

• Yếu tố sinh hoạt và công việc:
  • Ngồi nhiều, ít vận động.
  • Mang vác nặng sai tư thế.
  • Béo phì, làm tăng tải trọng lên cột sống.
• Yếu tố bệnh lý (Tây y):
  • Thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, gai cột sống.
  • Loãng xương, viêm khớp, chấn thương.
  • Bệnh lý thần kinh tọa.
• Yếu tố bệnh lý (Đông y):
  • Thận hư: Thường đau âm ỉ, kéo dài, kèm mệt mỏi, ù tai, tiểu đêm.
  • Phong – hàn – thấp xâm nhập: Đau cấp tính, đau tăng khi gặp lạnh hoặc ẩm.
  • Khí huyết ứ trệ: Đau cố định, nhói buốt, hạn chế vận động.
• Yếu tố tâm lý – xã hội: Stress, mất ngủ, lo âu kéo dài dễ làm đau lưng chuyển thành mạn tính.

 

Các loại đau lưng:

Theo Tây y:

• Đau cơ năng (không đặc hiệu): Chiếm đa số, do căng cơ, sai tư thế, ít vận động.
• Đau do bệnh lý cột sống: Thoát vị đĩa đệm, trượt đốt sống, gai cột sống, hẹp ống sống.
• Đau do bệnh lý ngoài cột sống: Loét dạ dày, bệnh thận, bệnh phụ khoa,… có thể lan ra lưng.
• Đau cấp tính: Xuất hiện đột ngột, kéo dài < 6 tuần.
• Đau mạn tính: Kéo dài > 3 tháng, thường phức tạp và khó điều trị dứt điểm.

Theo Đông y:

• Yêu thống hàn thấp: Đau lưng do lạnh – thấp xâm nhập, đau nặng nề, gặp lạnh càng đau.
• Yêu thống khí trệ huyết ứ: Đau nhói, cố định, có thể sau chấn thương.
• Yêu thống Thận hư: Đau âm ỉ, mỏi lưng, yếu chi dưới, thường ở người già, người bệnh mạn tính.
• Yêu thống Can – Thận âm hư: Đau kèm nóng trong, mệt mỏi, dễ cáu gắt, mất ngủ.

 

Chẩn đoán đau lưng:

Tây y:

• Khám lâm sàng: Kiểm tra tư thế, khả năng vận động, phản xạ thần kinh, điểm đau.
• Cận lâm sàng:
  • X-quang: Đánh giá thoái hóa, gai xương.
  • MRI/ CT: Phát hiện thoát vị đĩa đệm, hẹp ống sống.
  • Xét nghiệm máu, nước tiểu: Loại trừ bệnh lý thận, viêm khớp, bệnh ác tính.

Đông y:

• Vọng – văn – vấn – thiết: Quan sát dáng đi, lưng cong vẹo, nghe mô tả đau, hỏi triệu chứng đi kèm (tiểu tiện, giấc ngủ, mệt mỏi), bắt mạch và khám vùng lưng.
• Phân loại chứng: Dựa vào biểu hiện hàn – nhiệt, hư – thực để định hướng pháp trị.

 

Xây dựng chiến lược điều trị Đông – Tây y kết hợp:

Tây y:

• Điều trị nội khoa:
  • Thuốc giảm đau, kháng viêm (Paracetamol, NSAIDs).
  • Thuốc giãn cơ, Vitamin nhóm B hỗ trợ thần kinh.
• Vật lý trị liệu: Nhiệt trị, kéo giãn cột sống, điện xung, sóng ngắn.
• Ngoại khoa: Can thiệp khi có thoát vị đĩa đệm nặng, chèn ép thần kinh, liệt vận động.

Đông y:

• Châm cứu – điện châm: Giúp giảm đau, giãn cơ, lưu thông khí huyết.
• Xoa bóp – bấm huyệt: Tác động trực tiếp lên vùng đau, khai thông kinh lạc.
• Thuốc thang/thuốc sắc:
  • Thận hư → Bổ thận, cường gân cốt (Đỗ trọng, Ngưu tất, Ba kích, Kỷ tử,…).
  • Hàn thấp → Khu phong tán hàn, trừ thấp (Độc hoạt, Tần giao, Tang ký sinh,…).
  • Huyết ứ → Hoạt huyết hóa ứ (Đan sâm, Hồng Hoa, Ngưu Tất, …).
• Chế phẩm hiện đại: Viên nang/ thuốc cao từ Đỗ trọng, Ngưu tất, Tang ký sinh, hợp chất Glucosamine, Collagen hỗ trợ xương khớp.

 

Yếu tố lối sống – phục hồi:

• Tập luyện: Yoga, khí công, đi bộ, bơi lội giúp tăng cường cơ lưng.
• Tư thế: Ngồi thẳng lưng, hạn chế cúi gập, nâng vật đúng cách.
• Dinh dưỡng: Bổ sung Calci, Vitamin D, Magie, Protein, đồng thời ăn uống điều độ để tránh béo phì.
• Tinh thần: Giữ tâm lý ổn định, ngủ đủ giấc, tránh stress.

Đau lưng là bệnh lý phức hợp, vừa mang tính cơ học – sinh học theo Tây y, vừa gắn với khí huyết và tạng phủ theo Đông y. Khi kết hợp Tây y trong chẩn đoán chính xác và điều trị triệu chứng nhanh cùng với Đông y trong phục hồi chức năng và cân bằng toàn thân, người bệnh không chỉ giảm đau mà còn cải thiện sức khỏe lâu dài.

 

PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ ĐÔNG – TÂY Y KẾT HỢP CHO ĐAU LƯNG:

Đau lưng do Thận hư (mạn tính, người cao tuổi, người suy nhược):

Triệu chứng: Đau âm ỉ, mỏi lưng, gối yếu, kèm tiểu đêm nhiều, ù tai, mệt mỏi, sắc mặt nhợt.

• Tây y:
  • Thuốc giảm đau nhẹ (Paracetamol), tránh lạm dụng NSAIDs.
  • Bổ sung Calci, Vitamin D, Magie để cải thiện xương.
  • Vật lý trị liệu nhẹ nhàng, phục hồi chức năng cơ – cột sống.
• Đông y:
  • Bài thuốc: Đỗ trọng, Ngưu tất, Ba kích, Thục địa, Cẩu tích, Kỷ tử.
  • Châm cứu: Các huyệt Thận du, Đại trường du, Dương lăng tuyền, Quan nguyên.
  • Xoa bóp: Tập trung vùng lưng dưới, day ấn huyệt Thận du và Yêu dương quan.
• Lối sống:
  • Ngủ sớm, tránh làm việc quá sức.
  • Ăn thêm hải sản nhỏ (tôm, cá), đậu đỗ, mè đen, rau xanh.
  • Tập khí công – thái cực quyền, dưỡng sinh nhẹ nhàng.

 

Đau lưng do Hàn thấp xâm nhập (đau cấp, gặp lạnh ẩm tăng đau):

Triệu chứng: Đau nặng, co cứng, đau nhiều khi trời lạnh hoặc mưa, có thể kèm sợ lạnh, ít ra mồ hôi.

• Tây y:
  • NSAIDs ngắn hạn (Diclofenac, Meloxicam) nếu đau nhiều.
  • Vật lý trị liệu: Chiếu đèn hồng ngoại, nhiệt trị, siêu âm trị liệu.
• Đông y:
  • Bài thuốc: Độc hoạt, Tần giao, Tang ký sinh, Phòng phong, Quế chi, Sinh khương.
  • Châm cứu – cứu ngải: Các huyệt Bàng quang kinh vùng lưng, Thận du, Đại trường du, kết hợp cứu ngải để trừ hàn.
  • Xoa bóp – giác hơi: Giác hơi vùng lưng, day ấn huyệt Thận du, Đại trường du.
• Lối sống:
  • Giữ ấm cơ thể, đặc biệt vùng lưng.
  • Tránh ẩm thấp, ngồi lâu dưới quạt hoặc điều hòa lạnh.
  • Có thể dùng túi chườm muối gừng để giảm đau.

 

Đau lưng do Khí trệ huyết ứ (sau chấn thương, đau cố định, đau nhói):

Triệu chứng: Đau như dao đâm, vị trí đau rõ ràng, vận động khó khăn, ấn đau tăng.

• Tây y:
  • Thuốc giảm đau, giãn cơ (Eperisone, Tolperisone).
  • Nếu có chấn thương nặng: Chụp X-quang, MRI để loại trừ gãy xương, thoát vị đĩa đệm.
  • Vật lý trị liệu: siêu âm trị liệu, laser công suất thấp.
• Đông y:
  • Bài thuốc: Đan sâm, Hồng hoa, Ngưu tất, Đào nhân, Xuyên khung, Nhũ hương.
  • Châm cứu: Các huyệt A thị (tại chỗ đau), Huyết hải, Thừa sơn.
  • Xoa bóp – bấm huyệt: Day ấn mạnh vào vùng đau để khai thông huyết mạch.
• Lối sống:
  • Nghỉ ngơi hợp lý, tránh vận động mạnh ngay sau chấn thương.
  • Dùng chườm ấm sau giai đoạn cấp (sau 48 giờ).
  • Tập kéo giãn nhẹ khi hết đau cấp.

 

Đau lưng do Can – Thận âm hư (nóng trong, mất ngủ, gầy sút):

Triệu chứng: Đau mỏi lưng, gối, kèm miệng khô, nóng về chiều, mất ngủ, hay cáu gắt, mồ hôi trộm.

• Tây y:
  • Điều trị hỗ trợ bằng thuốc an thần nhẹ (nếu mất ngủ kéo dài).
  • Bổ sung Calci – Vitamin D.
  • Vật lý trị liệu: các bài tập thư giãn, yoga phục hồi.
• Đông y:
  • Bài thuốc: Lục vị địa hoàng hoàn gia vị, gồm Thục địa, Sơn thù, Sơn dược, Trạch tả, Phục linh, Đan bì, gia Thạch hộc, Mạch môn.
  • Châm cứu: Các huyệt Thận du, Tam âm giao, Thái khê, Can du.
  • Xoa bóp – dưỡng sinh: Xoa vùng eo lưng hằng ngày để dưỡng âm, điều hòa khí huyết.
• Lối sống:
  • Giữ tinh thần thư thái, tránh stress.
  • Ăn nhiều rau củ quả, tránh rượu bia, đồ cay nóng.
  • Tập thiền, thở sâu, ngủ đúng giờ.

 

Nguyên tắc phối hợp Đông – Tây y:

• Tây y mạnh về chẩn đoán hình ảnh, điều trị triệu chứng nhanh.
• Đông y mạnh về cân bằng cơ thể, phục hồi, ngăn tái phát.
• Kết hợp cả hai giúp:
  • Chẩn đoán chính xác nguyên nhân.
  • Giảm đau nhanh chóng để bệnh nhân dễ chịu.
  • Điều trị gốc rễ (Thận hư, khí huyết ứ trệ, …) để phòng tái phát.
  • Cải thiện thể trạng toàn thân, nâng cao chất lượng sống.

Như vậy, mỗi thể bệnh có chiến lược khác nhau, không nên điều trị chung một phác đồ. Người thầy thuốc cần biết lắng nghe bệnh nhân, kết hợp Đông – Tây y, và xây dựng kế hoạch cá thể hóa.

 

BAN LÂM SÀNG VIỆN Y DƯỢC VIỆT.

Đăng ký tư vấn sức khỏe, khám chữa bệnh Đông Tây y kết hợp tại: https://kcb.yduocbachphuong.com/

.VIMP.