Trong thực tiễn khám chữa bệnh hiện nay, không ít thầy thuốc tỏ ra hoài nghi và dè dặt khi đứng trước các sản phẩm hoặc bài thuốc từ dược liệu. Dù có thể nghe nói hoặc chứng kiến hiệu quả điều trị nhất định từ người khác, họ vẫn chưa “mạnh tay ghi toa” – bởi chưa đủ thông tin khoa học để tin tưởng và chịu trách nhiệm chuyên môn.
Sự dè chừng này là hợp lý và cần thiết, bởi thầy thuốc là người phải cân nhắc mọi đơn thuốc trước khi kê toa. Tuy nhiên, chính vì vậy mà ngành dược liệu muốn phát triển bền vững và hội nhập, nhất thiết phải bước qua ngưỡng “niềm tin truyền miệng” để tiến vào “niềm tin có chứng cứ” – tức là ứng dụng các phương pháp khoa học hiện đại vào nghiên cứu, kiểm nghiệm và tiêu chuẩn hóa dược liệu.
Viện Y Dược Việt, với định hướng trở thành nơi hội tụ các nhà khoa học, bác sĩ lâm sàng, chuyên gia dược liệu và các đơn vị công nghệ, đủ năng lực và phương tiện để hỗ trợ khoa học dược liệu ứng dụng. Từ việc xác định hoạt chất, đánh giá độc tính – dược lý – sinh khả dụng, đến các nghiên cứu tác dụng thực tiễn trong điều trị bệnh, Viện sẽ đồng hành cùng các y bác sĩ, giúp họ:
- Hiểu rõ cơ chế tác động của dược liệu dựa trên bằng chứng sinh học;
- Yên tâm áp dụng vì có báo cáo khoa học, dữ liệu theo dõi lâm sàng;
- Tăng hiệu quả điều trị khi kết hợp Đông dược chuẩn hóa vào các phác đồ hiện đại.
Khi dược liệu được dẫn dắt bằng khoa học, người thầy thuốc sẽ không còn lưỡng lự giữa cái “có thể” và cái “nên làm”, mà có thể mạnh mẽ ghi toa với tinh thần trách nhiệm và hiểu biết sâu sắc.
Đó chính là con đường hiện đại hóa Đông y – không rời xa gốc rễ truyền thống, nhưng biết ứng dụng khoa học để nâng tầm và hội nhập. Viện Y Dược Việt đang tiên phong mở lối cho hành trình đó.
KHOA HỌC DƯỢC LIỆU ỨNG DỤNG: GIẢI MÃ CƠ CHẾ, MỞ ĐƯỜNG TIN CẬY CHO NGƯỜI THẦY THUỐC:
Trong thực tế lâm sàng, không ít bác sĩ, dù ghi nhận hiệu quả điều trị từ một số bài thuốc hay sản phẩm dược liệu, vẫn chưa “mạnh tay ghi toa”. Sự dè dặt xuất phát từ chỗ chưa đủ thông tin khoa học, nhất là thiếu dữ liệu rõ ràng về thành phần hoạt chất, cơ chế tác dụng và độ an toàn.
Đây là khoảng trống lớn giữa truyền thống và hiện đại, giữa niềm tin kinh nghiệm và niềm tin có chứng cứ. Để lấp đầy khoảng trống ấy, cần một hướng đi cụ thể: ứng dụng khoa học để giải mã dược liệu – từ cấp độ vi mô (phân tử, tế bào) đến cấp độ hệ thống (tác động lên cơ thể người bệnh).
GIẢI MÃ CƠ CHẾ HOẠT CHẤT VÀ CON ĐƯỜNG SINH HỌC:
Mỗi vị thuốc đều chứa các hợp chất hoạt tính sinh học – như Saponin, Flavonoid, Alkaloid, Polysaccharid, Coumarin… – có khả năng tác động đến tế bào, enzyme, thụ thể hoặc đường truyền tín hiệu sinh học trong cơ thể. Khi phân tích một dược liệu, các nhà khoa học sẽ:
- Tách chiết – định danh – định lượng hoạt chất chính bằng các phương pháp như sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC), phổ khối (MS), cộng hưởng từ hạt nhân (NMR)…
- Đánh giá dược lý học: Hoạt chất có ức chế viêm không? Có chống oxy hoá? Có điều hoà miễn dịch? Có tác dụng trên thần kinh, tim mạch hay nội tiết không?
- Xác định con đường sinh học (Biological pathways) mà hoạt chất can thiệp vào, ví dụ:
-
- Ức chế NF-κB → kháng viêm;
- Hoạt hóa AMPK → điều hòa chuyển hóa;
- Ức chế MAO-A/B → cải thiện trầm cảm;
- Điều hòa TRPV1 → giảm đau;
- Tăng biểu hiện Nrf2 → chống oxy hóa và bảo vệ tế bào.
…
- Tiến hành mô hình thực nghiệm trên tế bào và động vật để xác định liều hiệu quả, độc tính tiềm ẩn, rồi từ đó tiến tới các thử nghiệm lâm sàng.
VIỆN Y DƯỢC VIỆT – ĐƠN VỊ ĐỒNG HÀNH KHOA HỌC DƯỢC LIỆU ỨNG DỤNG:
Hiện nay, Viện Y Dược Việt đã xây dựng hệ thống nghiên cứu dược liệu theo tiêu chuẩn hiện đại, đủ khả năng hỗ trợ các nhà chuyên môn:
- Phân tích định tính – định lượng các hợp chất hoạt tính;
- Giải mã cơ chế tác động qua các mô hình tế bào;
- Hợp tác thực hiện nghiên cứu lâm sàng có chứng cứ;
- Hỗ trợ tiêu chuẩn hóa bài thuốc hoặc sản phẩm dựa trên hiệu quả – độ an toàn – khả năng tái lập.
Việc kết nối giữa thầy thuốc, nhà khoa học và nhà phát triển sản phẩm dược liệu sẽ giúp hình thành những phác đồ kết hợp Đông Tây y dựa trên cơ sở khoa học, chứ không chỉ đơn thuần là niềm tin truyền thống.
TỪ HOÀI NGHI ĐẾN TIN TƯỞNG, TỪ NIỀM TIN ĐẾN THỰC HÀNH:
Khi hiểu rõ cơ chế hoạt chất và con đường sinh học mà dược liệu tác động, người thầy thuốc sẽ:
- Yên tâm hơn trong ghi toa;
- Chủ động phối hợp Đông dược và Tây dược hợp lý;
- Đảm bảo hiệu quả điều trị, giảm nguy cơ tương tác và tai biến.
Chính khoa học là cây cầu nối giữa di sản cổ truyền và y học hiện đại. Viện Y Dược Việt cam kết dẫn dắt dược liệu Việt trên hành trình hội nhập ấy – một cách khoa học, bài bản và có trách nhiệm.